Aleksandra Kubiak i Karolina Wiktor

Aleksandra Kubiak (ur. w 1978 w Lubaniu) oraz Karolina Wiktor (ur. w 1979 w Koninie) w latach 1999–2004 studiowały na Wydziale Artystycznym Uniwersytetu Zielonogórskiego, Aleksandra – edukację artystyczną, Karolina – malarstwo. Wykonały wspólny performans dyplomowy pod kierunkiem Ryszarda Woźniaka (Karolina) i Izabelli Gustowskiej (Aleksandra). Grupa jest w stanie zawieszenia działalności od 2010 roku. Obecnie Aleksandra Kubiak mieszka w Zielonej Górze, natomiast Karolina Wiktor mieszka w Koninie.

Performerki w latach 2001–2010 tworzyły siostrzany duet, który zradykalizował oblicze polskiego performansu. Są najbardziej znaną w Polsce kobiecą grupą artystyczną, ich prace znajdują się w licznych kolekcjach (m.in. w zbiorach Zachęty Narodowej Galerii Sztuki, Łódzkiego i Dolnośląskiego Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych, Lubuskiej Zachęty Sztuki Współczesnej, Fundacji Signum), a ich omówienia – w przekrojowych publikacjach dotyczących najnowszej sztuki polskiej (m.in. w wydanej przez CSW Zamek Ujazdowski książce Nowe zjawiska w sztuce polskiej po 2000 czy kwartalniku „Korporacja Ha!art” bądź słowniku Tekstylia bis. Słownik młodej polskiej kultury pod red. P. Mareckiego).

Uczestniczyły w licznych wystawach zbiorowych i festiwalach performansu, m.in. Święcie kobiet (Galeria Manhattan, Łódź, 2007), 5. Triennale Młodych (Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku, 2008), Odsłoń mnie – (albo) wyprzedaż teatru (Galeria Arsenał w Białymstoku, 2008), Odczarowywaniu – ciąg dalszy (BWA Wrocław, 2008), Międzynarodowym Festiwalu Performance (Klub Eden, Piotrków Trybunalski, 2005); oraz prezentowały wystawy indywidualne: Out if me / into me (Museum Junge Kunst, Frankfurt nad Odrą, 2008), Być jak Sędzia Główny (BWA Wrocław, 2010). Zostały nominowane do Nagrody Deutsche Banku Spojrzenia 2007), w 2010 do nagrody Paszportu Polityki w kategorii Sztuki Wizualne, w 2008 otrzymały Stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Są laureatkami nagrody TVP Kultura 2006 w kategorii Sztuki Wizualne oraz głównej nagrody International Prize for Performance w Trento w 2007.

Artystki zrealizowały wspólnie kilkadziesiąt performansów, tytułowanych Rozdziałami i oznaczonych rzymską numeracją. Pod koniec działalności grupy powstawały również niezależne Beznadziejniki – autoironiczne prace odnoszące się do funkcjonowania sztuki w obiegu galeryjnym i kolekcjonerskim. Zainteresowania duetu krążyły wokół zjawiska społecznych ról płciowych, sfery cielesności, statusu kobiety, patriarchalności kultury, problemów politycznych oraz zmian współczesnej mentalności, odwoływały się również do klasyków performansu (Marina Abramović, Gina Pane). W swoich działaniach, opartych na formule żywej rzeźby, balansowały na granicy wyczerpania, a nawet utraty zdrowia – w ekstremalnych warunkach testowały siebie i widza, grając bardzo silnie na jego emocjach, konfrontując go z perwersją, okrucieństwem i masochizmem.

Joanna Stembalska